Mała architektura w ogrodzie – co to takiego i co wchodzi w jej skład

Mała architektura w ogrodzie – co to takiego i co wchodzi w jej skład

Nawet w niewielkim ogrodzie jest wystarczająco miejsca, by umieścić kilka elementów małej architektury ogrodowej. Dzięki nim przestrzeń nabiera charakteru i staje się bardziej funkcjonalna. Czym jest mała architektura ogrodowa? Jakie są jej elementy?

Mała architektura ogrodowa – co to jest?

W potocznym rozumieniu wszystkie konstrukcje i obiekty umieszczane w ogrodzie są zaliczane do małej architektury ogrodowej. Jeśli jednak weźmie się pod uwagę prawo budowlane, lista elementów mieszczących się we wspomnianej kategorii okazuje się znacznie węższa. Zgodnie z obowiązującymi przepisami większe obiekty stawiane w ogródkach to budowle i budynki, a najmniejsze definiowane są właśnie jako mała architektura ogrodowa. Do pierwszej kategorii należą m.in. altany i murki oporowe. Nierzadko z przyzwyczajenia możemy klasyfikować je jako obiekty małej architektury. Stwarza to jednak ryzyko wystąpienia problemów natury prawnej.

Czym zatem jest mała architektura ogrodowa? Jakie elementy się do niej zaliczają? Zgodnie z art. 3 pkt 4) Prawa budowlanego obiekty małej architektury to niewielkie obiekty, a w szczególności:

  • obiekty kultu religijnego (takie jak figury, krzyże przydrożne i kapliczki),
  • posągi, wodotryski,
  • obiekty użytkowe, które służą do codziennej rekreacji i utrzymaniu porządku (np. huśtawki, piaskownice, inne elementy placu zabaw, budy dla psów, niemurowane śmietniki i grille murowane).

We wspomnianym przepisie użyto określenia „w szczególności”, które wprowadziło przykładowy i otwarty katalog elementów małej architektury. Oznacza to, że definicja prawna nie zawiera w sobie wszystkich obiektów, które przynależą do omawianej grupy. Teoretycznie każdy z elementów małej architektury powinien być łatwy do zdemontowania i przeniesienia w inne miejsce.

Jakie obiekty mieszczą się w zakresie kategorii „mała architektura ogrodowa”? Definicja podana przez ustawodawcę przede wszystkim wskazuje na niewielkie obiekty spełniające określoną funkcję. Aby sprawdzić, czy dany element można zaklasyfikować do małej architektury, trzeba ustalić, czy ma on wymiary zbliżone do wymiarów obiektów wymienionych art. 3 pkt 4) Prawa budowlanego oraz funkcję podaną we wspomnianym przepisie.

Mianem małej architektury określa się niewielkie obiekty, które są obiektami kultu religijnego, ozdobami albo służą do rekreacji i utrzymania porządku na działce. W praktyce we wspomnianej definicji mieszczą się m.in. pergole, ozdobne figurki ogrodowe, fontanny oraz murowane na stałe grille.

Zgodnie z przepisami prawa budowlanego budowa obiektu małej architektury w prywatnym ogrodzie czy innej przestrzeni poza miejscem publicznym nie wymaga pozwolenia na budowę ani zgłoszenia. Jeżeli takie obiekty chciałoby się jednak postawić w miejscu publicznym, zgłoszenie jest obowiązkowe.

Dekoracyjne elementy małej architektury ogrodowej

Mała architektura może przede wszystkim zdobić ogród i nadawać mu określony styl. Elementem o funkcji dekoracyjnej jest np. trejaż, czyli nieduża konstrukcja z drewna lub metalu, składająca się z dwóch ażurowych ścian połączonych poziomą belką u góry. Taki element świetnie nadaje się do eksponowania roślin pnących. Podporą dla pnączy i ozdobą działki może być też kratownica, bramka różana lub pergola. Lekkie konstrukcje uda się w razie potrzeby szybko zdemontować lub przestawić w dogodniejsze miejsce.

Ozdobne elementy małej architektury obejmują także wodotryski i fontanny. Mogą zarówno wchodzić w skład oczka wodnego, jak i być budowane poza jego obrębem. Oprócz nich w ogrodzie mogą stanąć dekoracyjne poidełka dla ptaków oraz kaskady ułożone z dużych kamieni. W ogrodach japońskich pojawiają się za to kamienne misy z bambusowymi tyczkami, z których sączy się woda z oczka wodnego. Ponadto dekoracyjna mała architektura ogrodowa obejmuje rzeźby wykonane z różnych materiałów. 

Mała architektura w ogrodzie – obiekty użytkowe

Dzięki obiektom o przeznaczeniu użytkowym w ogrodzie przyjemniej spędza się czas na wypoczynku i nie tylko. Dzieci ucieszą się, gdy przed domem pojawi się plac zabaw i ogrodowy domek ze zjeżdżalniąPiaskownica to kolejny obiekt małej architektury, który docenią maluchy. Dla małych i dużych członków rodziny odpowiednia jest natomiast huśtawka ogrodowa, dzięki której można zrelaksować się po pracy lub przyjemnie spędzić razem czas.

Wybierając elementy architektury ogrodowej z tej grupy, powinno się zwrócić szczególną uwagę na atesty. Jest to istotne dla bezpieczeństwa dzieci, które spędzają czas w ogrodzie. Jeżeli samodzielnie buduje się plac zabaw lub domek dla maluchów, powinno się zadbać o przygotowanie miękkiego podłoża i osłonięcie architektury od wiatru oraz silnego słońca. Podłoże z trawy lub specjalnego materiału ochroni dzieci przed urazami w czasie upadków, a wybór zacienionego i niezbyt wietrznego miejsca sprawi, że pociechy będą mogły bawić się w ogrodzie przez większą część roku.

Do elementów użytkowej architektury ogrodowej należą ponadto ławki, stoły i krzesła, a także murowane grille, które są wykorzystywane w czasie przyrządzania posiłków i biesiadowania na powietrzu. Innym obiektem małej architektury jest pawilon, który rozstawia się nad strefą wypoczynkową, by zapewnić w niej cień w upalne dni. Na drzemkę można za to ułożyć się w hamaku, rozwieszonym pomiędzy dużymi drzewami.

Obiektami użytkowymi małej architektury w ogrodzie są także śmietnik, kompostownik i zbiornik na wodę deszczową. Wspomniane elementy warto umieścić w mniej wyeksponowanych częściach działki. Takie obiekty są praktycznym udogodnieniem dla użytkowników domu i ogrodu, ale nie mają walorów dekoracyjnych, dlatego lepiej znaleźć im miejsce z dala od reprezentacyjnej strefy ogródka.

Mała architektura ogrodowa z drewna

Mała architektura o funkcji dekoracyjnej obejmuje wiele konstrukcji drewnianych, wykorzystywanych do podtrzymywania pnączy kwiatów i winorośli. Należy do niej między innymi trejaż. Jest to konstrukcja z dwóch ażurowych ścian, które łączy ze sobą drewniana, pozioma belka. Kratownica wchodząca w skład trejażu może być wykorzystywana samodzielnie jako element, za pomocą którego zasłania się nieatrakcyjne części ogrodu lub dzieli się przestrzeń na strefy o różnych funkcjach. Innym elementem małej architektury jest bramka różana, która również składa się z dwóch kratownic, lecz w przeciwieństwie do trejażu, jest połączona półokrągłą, a nie prostą belką. Obsadza się ją pnącymi gatunkami róż, które szybko się rozrastają i mają bujne kwiaty.

Do podtrzymywania roślin pnących służą także pergole. Drewniane konstrukcje można również wykorzystać do podziału działki na określone strefy, np. wydzielić z ich pomocą przytulny kącik wypoczynkowy z meblami. Do dzielenia przydomowej przestrzeni nadają się także drewniane parawany. Z ich pomocą można osłonić się od sąsiadów, odizolować działkę od ulicy albo w ładny sposób przysłonić kompostownik, śmietnik albo część gospodarczą.

Mała architektura ogrodowa z drewna to również ławki umieszczane w zacisznych miejscach. Wspomniane meble można postawić też przy ścianie budynku, na tarasie albo w punktach działki, z których rozciąga się szczególnie piękny widok. Alternatywą dla ławki będzie drewniana huśtawka. Ustawia się ją w strefie rekreacyjnej przeznaczonej dla wszystkich albo urozmaica się nią plac zabaw dla dzieci. Dla najmłodszych przeznaczone są huśtawki z zabezpieczonym siedziskiem, a te dla całej rodziny zwykle mają postać wiszących foteli albo podwieszanych ławek. Drewnianą małą architekturą w ogródku mogą być także inne grupy mebli ogrodowych, np. stoły z krzesłami, leżaki, fotele, stoliki kawowe czy kanapy i narożniki. Najczęściej ustawia się je na utwardzonej powierzchni, np. na tarasie, patio czy w altance.

Drewniane elementy małej architektury ogrodowej pasują do rozmaitych stylów aranżacyjnych. W zależności od ich wyglądu można z powodzeniem wykorzystać je w ogródkach romantycznych i rustykalnych, ale też w nowoczesnych, skandynawskich, boho czy kolonialnych. Montaż drewnianych konstrukcji zwykle nie przysparza problemów, koniecznie trzeba jednak pamiętać o okresowej konserwacji określonych elementów wyposażenia ogrodu.

Mała architektura ogrodowa betonowa

Beton to wytrzymały i praktyczny materiał, z którego można wykonać sporo użytecznych i dekoracyjnych obiektów. Przykładem ciekawych betonowych elementów małej architektury ogrodowej są donice. Dzięki prostym formom są świetnym tłem dla rozmaitych roślin. Można ustawiać je w najróżniejszych miejscach, np. na patio, przy podjeździe, schodach, w pobliżu drzwi wejściowych albo na granicy dwóch stref funkcjonalnych.

Mała architektura ogrodowa betonowa przyjmuje też formę stanowisk z grillem betonowym albo mebli wykonanych z tego samego materiału. Przykładami takich elementów wyposażenia mogą być ławki, siedziska, stoliki o najróżniejszych kształtach, regały i półki z betonu. Wspomniane meble świetnie sprawdzą się w nowoczesnych aranżacjach i mogą być alternatywą dla sprzętów wykonanych z lżejszych materiałów. Co więcej, łatwo uda się je wkomponować w przestrzeń ogródka z betonowymi nawierzchniami.

Mała architektura ogrodowa z kamienia

Z trwałego, dekoracyjnego kamienia można zbudować wiele ciekawych obiektów małej architektury. W pełni naturalny materiał jest zgodny z duchem rozmaitych modnych aranżacji, np. skandynawskich, toskańskich i holenderskich, w dodatku świetnie łączy się z otaczającą zielenią.

Jako mała architektura ogrodowa z kamienia doskonale sprawdzają się ławki. Mogą mieć najróżniejsze formy – od eleganckich, przywodzących na myśl świat antyczny, przez nowoczesne i geometryczne, po obiekty o surowym, bardziej naturalnym wyglądzie. Klasycznie pięknymi kamiennymi elementami małej architektury w ogrodzie są także posągi i rzeźby. W ogrodach inspirowanych kulturą Orientu nierzadko pojawiają się figury Buddy z kamienia czy małe pagody. W nowoczesnych aranżacjach stawia się z kolei na awangardowe rzeźby inspirowane sztuką współczesną.

Kamienna mała architektura w ogrodzie może występować też w postaci doniczek. Z dekoracyjnych elementów da się tworzyć interesujące kompozycje roślinne. Używając ich, można też szybko oddzielić od siebie określone części działki. Donice kamienne sprawdzają się doskonale w miejscach, gdzie będą narażone na silny wiatr i działanie promieni słonecznych.

Obiektem dekoracyjnym wykonanym z kamienia na działce może być także strumyk ogrodowy. Z jego pomocą łatwo uda się urozmaicić wygląd terenu. Intrygującym rozwiązaniem zyskującym na popularności są tzw. suche strumyki z kamieni udekorowane roślinami. Takie kompozycje mogą łączyć np. oczko wodne ze skalniakiem albo oddzielać od siebie różne części ogrodu.

Przykładem małej architektury z kamienia jest również kamienny grill. Zapewnia on sporą przestrzeń do gotowania. Można dodatkowo połączyć go z funkcją wędzarni. Kamienne konstrukcje są stabilne i wytrzymałe. Wymagają odpowiednio przygotowanego podłoża z powodu ich dużego ciężaru.

Mała architektura ogrodowa bez zgłoszenia

Z uwagi na niewielkie wymiary i zajmowanie niedużej powierzchni elementy małej architektury ogrodowej nie wymagają pozwolenia na budowę. Jeśli planuje się umieścić takie obiekty w prywatnym ogrodzie, nie trzeba też dokonywać zgłoszenia planu przeprowadzenia prac. Masz wątpliwości, czy dany element zalicza się do małej architektury? Zapytaj o to w urzędzie, zanim rozpoczniesz roboty w ogrodzie.

Mała architektura ogrodowa bez zgłoszenia obejmuje wszystkie obiekty z tej kategorii stawiane na prywatnej działce. Jeśli planuje się dane elementy architektoniczne zbudować w miejscach publicznych, należy zgłosić swój zamiar w odpowiednim urzędzie. Pamiętaj, że altanka nie jest obiektem małej architektury. Według przepisów prawa budowlanego zalicza się ją do wolnostojących parterowych budynków. Postawienie altany w ogrodzie nie wymaga pozwolenia na budowę. Wszystkie konstrukcje do 35 m2 podlegają jednak zgłoszeniu. Ten wymóg (i wymiar) dotyczy altanek, oranżerii, budynków rekreacyjnych, ganków, garaży i parterowych budynków gospodarczych. Altanek o powierzchni do 35 m2 i innych tego typu budowli nie może być więcej niż 2 na każde 500 m2 działki.

Zastanawiasz się, w jaki sposób zagospodarować ogród? Mała architektura może dodać atrakcyjności i zwiększyć funkcjonalność Twojej przydomowej przestrzeni. Pamiętaj o prawnej definicji takich obiektów i zastanów się, który z elementów dekoracyjnych czy użytkowych może sprawdzić się w przypadku tworzonej aranżacji.

Bestsellery
Fotel rozkładany Bondi Lava
Fotel rozkładany Bondi Lava

2 250,00 zł

szt.
Leżak aluminiowy Delta Lava
Leżak aluminiowy Delta Lava

3 350,00 zł

szt.
Zestaw obiadowy 4 os. Elle Belt
Zestaw obiadowy 4 os. Elle Belt

10 750,00 zł

szt.
do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper Premium